Kháng cáo của WADA trong vụ doping của Jannik Sinner đã chạm đến cốt lõi của các ưu tiên chống doping: Ngăn chặn các VĐV nhận được lợi thế không công bằng so với đồng nghiệp của họ?
Điều gì sẽ xảy ra khi các cơ quan thực thi Quy tắc chống doping Thế Giới (World Anti-Doping Code) thấy có vi phạm nhưng đồng thuận rằng một vận động viên không nhận được hay theo đuổi lợi thế đó? Giờ đây, một cơ quan chống doping (WADA) kiện một cơ quan chống doping khác (WADC) lên Tòa án Trọng tài Thể thao (CAS).
Sinner vô tình, nhưng…
Trước đó, một hội đồng độc lập được triệu tập bởi Cơ quan Đạo đức Quần vợt Quốc tế (ITIA) đã xác định rằng Sinner không có “lỗi hay sự bất cẩn” nào sau khi hai lần dương tính với clostebol, một loại steroid đồng hóa nằm trong danh sách các chất bị cấm của WADA. Dù vậy, hội đồng vẫn kết luận rằng anh đã vi phạm hai quy định chống doping.
WADA không yêu cầu hủy bỏ bất kỳ kết quả nào của Sinner, ngoại trừ việc anh tiến vào bán kết tại BNP Paribas Open, diễn ra tại Indian Wells, California (kết quả đó thực tế đã bị hủy bỏ trong quyết định được ITIA công bố). Nhưng họ phản đối việc không quy trách nhiệm cho Sinner, mà theo họ, “là không đúng theo các quy định áp dụng”.
Do đó, WADA chấp nhận phán quyết cuối cùng rằng Sinner không cố ý sử dụng doping, nhưng vẫn muốn nhấn mạnh về uy tín của chính mình bằng cách tìm cách thay đổi các điều khoản của phán quyết đó. Sinner, người vừa vô địch US Open, có thể bị cấm thi đấu tennis từ một đến hai năm nếu WADA thắng kiện.
Sinner đã thử nghiệm dương tính với clostebol vào ngày 10/3 tại BNP Paribas Open ở Indian Wells, California, và một lần nữa vào ngày 18/3, thời điểm giữa giải đấu đó và Miami Open. Các kết quả này đi kèm với việc đình chỉ tạm thời bắt buộc, mà Sinner đã kháng cáo.
Tại mỗi phiên kháng cáo, và trong phiên điều trần cuối cùng vào ngày 15/8, ba tòa án độc lập khác nhau do ITIA triệu tập và được điều hành bởi Sport Resolutions, một công ty trọng tài, đã chấp nhận lời giải thích của tay vợt số một thế giới người Ý về các kết quả dương tính. Nhà vật lý trị liệu của anh, Umberto Ferrara, đã mang Trofodermin, một loại xịt chữa bệnh không cần đơn chứa clostebol, đến Indian Wells. Nhà vật lý trị liệu của anh, Giacomo Naldi, đã bị thương ở tay và sử dụng xịt này lên vết thương đó. Naldi sau đó đã thực hiện các động tác massage cho Sinner, dẫn đến việc chất này từ da Naldi dính vào da Sinner.
Các quyết định của tòa án giúp Sinner tránh được hai lệnh cấm thi đấu tạm thời. Đến phiên điều trần cuối cùng, tòa án độc lập đã quyết định rằng Sinner không có lỗi trong các thử nghiệm dương tính. Họ cho biết anh không nhận được lợi ích nào từ clostebol, một loại steroid đồng hóa nổi tiếng và lỗi thời mà Đông Đức đã sử dụng như một phần của các chương trình doping được nhà nước tài trợ vào những năm 1970 và 1980.
“Ngay cả khi việc sử dụng có ý định, thì lượng nhỏ có khả năng đã được sử dụng cũng sẽ không có tác động doping hay nâng cao hiệu suất nào đáng kể đối với vận động viên”, giáo sư David Cowan, một thành viên của tòa án, đã giải thích về phán quyết. Tuy nhiên, vì clostebol có trong cơ thể, Sinner đã bị phát hiện vi phạm 2 quy định chống doping, vì vậy ITIA đã tước bỏ điểm xếp hạng, tiền thưởng và kết quả của anh từ Indian Wells. Nhưng họ không yêu cầu cấm thi đấu.
Nhờ CAS phân xử
Sau 6 tháng thi đấu dưới một bầu không khí bí mật, Sinner đã vô địch US Open, giải đấu đầu tiên sau khi ITIA công bố vụ việc và phán quyết cuối cùng. Nhưng 3 tuần sau, WADA kháng cáo. Vụ việc giờ đây sẽ được chuyển đến CAS, thường là cơ quan phân xử cuối cùng trong các vụ kiện doping thể thao. Sinner không hài lòng chút nào. Trong một tuyên bố đưa ra hôm đó, Sinner lưu ý rằng anh đã trải qua 3 phiên điều trần riêng biệt xác nhận rằng anh không cố ý vi phạm quy tắc hay thi đấu không công bằng.
Kể từ khi ITIA công bố thông báo, Sinner đã gián tiếp phải đối mặt với những chỉ trích về sự đối xử ưu ái. Quần vợt là môn thể thao có tiêu chuẩn kép, từ việc phân bổ sân tốt hơn và mức phí xuất hiện cao hơn cho những tay vợt xếp hạng cao hơn, đến sự chú ý hơn từ các cơ quan quần vợt đối với những vấn đề lớn nhất trong môn thể thao này. Sinner, với tư cách là tay vợt số 1 thế giới, có nhiều nguồn lực pháp lý mạnh mẽ và dễ tiếp cận hơn so với hầu hết các tay vợt khác trong tình huống tương tự. Trong khi ở những vụ chống doping khác, các vận động viên đã bị treo vợt tạm thời nhiều tháng trong khi đang bị điều tra, thì việc im lặng về vụ án của Sinner không phải là một yếu tố của sự ưu ái, lại được coi là… tuân thủ quy trình điều tra của ITIA.
Italy có vấn đề phổ biến và được công nhận về việc các VĐV dương tính với clostebol, vì nó được bán tự do ở nước này trong các sản phẩm chữa bệnh – bao gồm cả Trofodermin mà Ferrara mang đến Indian Wells. WADA đã tuyên bố rằng khoảng một nửa số trường hợp thử nghiệm dương tính với clostebol đến từ quốc gia này.
WADA thừa nhận rằng việc phát hiện clostebol đã được cải thiện rất nhiều trong những năm gần đây nhờ vào những tiến bộ công nghệ cho phép phát hiện nồng độ thấp hơn. Nhưng các quy tắc của họ dường như vẫn chưa theo kịp với những tiến bộ ấy. Và nó tạo ra sự mất cân bằng giữa khoa học và quản lý khi các VĐV thấy sự nghiệp và danh tiếng của họ đang bị đe dọa.
Phương Chi